Người Nhật nổi tiếng với sự cẩn trọng, tỉ mỉ và tinh tế. Có lẽ đó cũng là lý do khiến nghệ thuật cắm hoa truyền thống Ikebana của họ trở thành chuẩn mực của cái đẹp.
Hoa từ lâu đã xuất hiện và quá quen thuộc với cuộc sống của chúng ta. Mỗi ngày chúng ta ngắm nhìn những bó hoa, cắm những bình hoa đẹp nhưng có mấy ai quan tâm đến ý nghĩa của những loài hoa này. Nhưng đối với người Nhật Bản, hoa lại mang một ý nghĩa quan trọng và tùy trường hợp và sự kiện mà sự sáng tạo lại khác nhau.
Người Nhật Bản nổi tiếng về nghệ thuật cắm hoa trên thế giới. Họ chú trọng chủ yếu vào đường nét và sự hài hòa của các loài hoa. Nghệ thuật Ikebana thường được biết đến dưới cái tên Kadou – Hoa đạo. Loại hình nghệ thuật này đã xuất hiện hơn 600 năm ở Nhật Bản và là một trong những loại hình nghệ thuật truyền thống nổi tiếng trên thế giới. Đặc biệt, Ikebana có đến 5 phong cách cắm hoa cơ bản khác nhau. Mỗi phong cách lại mang một sắc thái, vẻ đẹp riêng biệt.
Nguyên tắc cơ bản của nghệ thuật sắp hoa Ikebana là tượng trưng cho Trời – Đất và Con người. Nghệ nhân nghiên cứu nghệ thuật cắm hoa Ikebana phải thể hiện được sự hài hòa của 3 yếu tố đó. Chi tiết về 5 phong cách cơ bản của Ikebana bạn có thể xem dưới đây.
Phong cách Rikka
Đây là phong cách cắm hoa ra đời sớm nhất và vẫn được phổ biến cho đến ngày nay. Rikka có nghĩa là cắm hoa thẳng đứng, yêu cầu của kiểu cắm hoa này là bình dùng để cắm hoa phải cao và to, hoa cắm trong bình ở tư thế thẳng. Rikka thể hiện vẻ đẹp của tự nhiên. Một bình hoa Rikka luôn có 7 cành thể hiện cho đồi núi, thác nước, thung lũng và những sự vật khác trong tự nhiên.
Bình hoa cắm theo phong cách Rikka chú trọng đến vẻ đẹp tự nhiên
Thiết kế của kiểu Rikka là rộng lớn, thanh tú và nổi bật. Sự sắp xếp cơ bản của 3 cành hoa tạo thành khung cho những cánh hoa. Những cành hoa này thường cân đối và to lớn về tỉ lệ. Một bình hoa Rikka trung bình có kích thước từ 3 đến 5 lần chiều cao hoặc chiều rộng của bình cắm. Một khi chiều dài của cành hoa chính đã được định, những cành hoa còn lại được cân đối theo tỉ lệ với cành chính đó. Một bình hoa Rikka cắm xong sẽ có dạng hình cầu với không gian rất lớn.
Những không gian rộng lớn sẽ thêm sang trọng nếu có bình hoa phong cách Rikka
Phong cách Shoka
Đây là phong cách thông dụng nhất trong nghệ thuật cắm hoa Ikebana. Nó có nghĩa là hoa sống. Xét về hình thức thì kiểu cắm hoa Shoka khá đơn giản nhưng để lột tả hết ý nghĩa của nó thì không phải ai cũng làm được. Một bình hoa Shoka đạt yêu cầu là sự hội tụ đủ 3 thành phần: Ten, Chi và Jin nghĩa là Trời, Đất và Con người.
Khi cắm, chiều cao và độ dài của các cành hoa phải thể hiện rõ vị trí của 3 yếu tố trên. Người ta dùng chiều cao của bình hoa làm chuẩn, nhành hoa cao nhất trong bình đại diện cho Thiên, chiều cao của nó bằng 3 lần chiều cao của bình hoa. Nhành hoa thứ 2 đại diện cho Nhân, cao chỉ bằng 2/3 nhành hoa Thiên và cành Địa thấp nhất, chỉ bằng 1/3. Một bình hoa được cắm theo đúng phong cách Shoka phải đáp ứng các quy tắc cân bằng nêu trên.
Phong cách Shoka giản dị, mộc mạc nhưng vẫn không kém phần tinh tế
Shoka là phong cách cắm hoa được đơn giản hóa từ phong cách cắm theo kiểu thẳng đứng Rikka để phù hợp với nhiều tầng lớp dân chúng. Shoka thể hiện vẻ đẹp giản dị của tự nhiên bằng việc sử dụng ít cành lá nhưng thể hiện sự vươn lên hướng về mặt trời. Shoka theo thuyết Thiên – Địa – Nhân, trong đó có 3 cành chính với tên gọi là Shin – Soe – Tai, tượng trưng cho sự hòa hợp của Trời, Đất và Con người. Người Nhật thường dùng phong cách cắm hoa Shoka để trang trí nhà cửa trong những ngày đầu Năm Mới.
Phong cách Shoka nhấn mạnh đến sức sống, nguồn năng lượng đang phát triển. Những bình hoa được cắm theo phong cách Shoka thường được người Nhật bài trí ở hốc tường Tokonoma, nơi trang nghiêm nhất trong căn phòng.
Bình hoa cắm theo phong cách Shoka phải làm hài hòa cả 3 yếu tố Thiên – Địa – Nhân
Bên cạnh bình hoa, tại Tokonoma còn có một bức tranh phong thủy hay một bức thư pháp. Cách trưng bày tối giản này thể hiện sự khéo léo và tinh tế cao độ. Theo quan niệm của người Nhật, vật trang trí không cần nhiều nhưng phải đảm bảo thứ tự sắp xếp hài hòa và đúng vị trí.
Phong cách Moribara
Moribara có nghĩa là “hoa chất đống” hoàn toàn khác với kiểu hoa thẳng đứng truyền thống. Moribana là phong cách cắm hoa trên những cái đĩa bẹt, kết hợp với hoa, cây, lá, quả và cả nước để sáng tạo nên những hình ảnh độc đáo, vừa cổ điển vừa hiện đại. Sự sáng tạo này đã dẫn đến việc hình thành nghệ thuật cắm hoa Ikebana hiện đại. Moribana – một dạng thức mới của Ikebana xuất hiện giữa sự kết hợp của phong cách Ikebana truyền thống và phong cách phương Tây. Trong khi phong cách Rikka đã ra đời phát triển qua nhiều giai đoạn và có rất nhiều quy luật thì phong cách Moribana chỉ mới xuất hiện khoảng 100 năm và Moribana có thể dùng để trang trí trong những phòng theo phong cách phương Tây chứ không nhất thiết chỉ được đặt trong những hốc tường của những căn phòng xây theo phong cách Nhật Bản truyền thống.
Đĩa hoa rực rỡ theo phong cách Moribana
Moribana đem đến một tình cảm hoàn toàn khác so với loại cắm hoa trước kia. Dùng một bình nông cho phép rải hoa về một bên, đó là một dạng thức mà hoa tưởng tượng dường như được cắm mãi dù chỉ là “chất đống” thay đổi từ sự nhấn mạnh vào đường nét của loại Ikebana trước đây, một cách cắm hoa trong không gian rộng lớn hơn và sâu hơn đã ra đời. Đặc điểm của phong cách Moribana là hình dáng tự nhiên với vô số những bông hoa tuyệt mỹ. Đối với truyền thống cắm hoa từ lâu đời, Moribana thực sự là bước đổi mới mạnh mẽ và được sử dụng nhiều trong việc trang trí phòng theo phong cách phương Tây. Phong cách Moribana mở ra con đường tự do cho nghệ thuật cắm hoa, tìm cách thu nhỏ lại một phong cảnh hay một mảnh vườn. Đó là phong cách cắm hoa có thể được thưởng thức ở bất kỳ đâu và thích hợp cho cả khung cảnh trang trọng lẫn thân tình.
Đặc trưng nổi bật của bình hoa phong cách Moribana là dồn hết hoa chủ đạo về một phía
Phong cách Chabana
Một kiểu (cắm hoa) gần gũi với triết lý Thiền nhất, rất đơn giản và không gò bó. Đối lập sâu sắc với tính nghi thức của phong cách Rikka, Chabana xuất hiện như một phong cách tự do của nghệ thuật cắm hoa Ikebana. Đây là một phong cách đơn giản chỉ với hoa và lọ. Toàn bộ ý tưởng là nhằm để nhấn mạnh vẻ đẹp tự nhiên của hoa. Gồm một hoặc hai bông hoa hoặc cành cây trong một bình hoặc một chậu nhỏ, phong cách Chabana đã trở thành nền tảng của một phong cách không có gì bỏ được gọi là Nageire (nghĩa đen là “quẳng vào”).
Một bình hoa đơn giản theo phong cách Chabana
Phong cách Chabana sử dụng một bình hoa cao với rất ít vật liệu. Những loại hoa đơn giản, có màu sáng được coi là thích hợp. Phong cách này sử dụng những kỹ thuật tinh tế để tạo ra vẻ đẹp tự nhiên đơn giản mà nên thơ. Đặc điểm của phong cách Chabana là hoa không được cắm thẳng đứng mà được đặt vào lọ một cách rất tự nhiên. Vì vậy, lọ hoa phải cao, có miệng nhỏ, phong cách Chabana có thể sử dụng trong các phòng như một phần phụ thêm cần thiết không thể thiếu.
Phong cách Chabana hướng vào vẻ đẹp của sự tối giản
Phong cách Jiyuka
Đây một phong cách tự do được phát triển từ những chuyển hướng nghệ thuật cắm hoa trong giai đoạn đầu thế kỷ 20. Jiyuka không bị ràng buộc bởi bất cứ quy tắc truyền thống nào và người thực hiện có thể sử dụng bất kỳ vật liệu nào để tự do sáng tạo theo cá tính của mình. Vì là một phong cách cắm hoa mới phù hợp với thời đại công nghiệp và đô thị hóa nên Jiyuka được người Nhật chào đón nồng nhiệt vào những năm 1920.
Jiyuka là phong cách cắm hoa mang đậm hơi thở hiện đại của nghệ thuật Ikebana
Ngày nay, tại Nhật Bản có nhiều trường phái cắm hoa với những quy luật có thể khác nhau về quan niệm, về ý tưởng, về phương pháp, nhưng tất cả đều tựu trung lại một điểm là tình yêu thiên nhiên được nâng lên thành nghệ thuật.
Ngày này, Ikebana đã lan rộng ra trên toàn thế giới và trở thành một bộ môn nghệ thuật thu hút được sự yêu thích của những người yêu cây cảnh và yêu nghệ thuật. Ikebana mang hơi thở, sức sống tinh túy của Nhật Bản và trở thành cầu nối văn hóa của các nước trên thế giới với Nhật Bản.
Có thể nói, nghệ thuật cắm hoa Ikebana đã trở thành một sứ giả văn hóa xuất sắc của Nhật Bản. Tại Việt Nam, cũng có nhiều người yêu hoa theo đuổi bộ môn nghệ thuật đầy tinh tế này để làm đẹp cho không gian sống và mang tới sự thoải mái, an yên cho tâm hồn. Nếu bạn cũng yêu thích đất nước và con người Nhật Bản thì hãy thử đặt một bình hoa nghệ thuật Ikebana trong nhà để cảm nhận sự khác biệt nhé.
Nguồn: Sưu tầm
